عوامل مؤثر در ورود مناسب ایران به سازمان تجارت جهانی
محورهای موضوعی :
حميد حنيفي
1
(دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران)
کلید واژه: حقوق مالكيت فكري سازمان تجارت جهاني موافقت‌نامه تریپس,
چکیده مقاله :
پیوستن به سازمان تجارت جهانی یکی از ابعاد جهانی‌شدن است و باعث می‌شود که تجارت آزاد بهتر صورت گیرد. ولی برای اینکه از این تجارت آزاد سوء استفاده نشود، باید قوانین تکمیلی و موافقت‌نامه‌هایی به قوانین سازمان تجارت جهانی متصل باشد، یکی از آنها، موافقت‌نامه تریپس است که درخصوص حقوق مالکیت فکری است. حقوق مالکیت فکری عبارت است از حقوق ناشی از خلاقیت‌های فکری در زمینه‌های علمی، صنعتی، ادبی و هنری که از راه دانش، هنر یا ابتکار آفریننده آن پدید می‌آید. البته قوانین سازمان تجارت جهانی و حقوق مالکیت فکری، با وجود مزایایی که دارند، دارای نواقصی نیز می‌باشند. با توجه به اینکه ایران عضو ناظر سازمان تجارت جهانی است، در آینده زود یا دیر باید به‌عنوان عضو قطعی محسوب شود، بنابراین در این دوران لازم است مقدمات حضور را فراهم نماید، لذا در این تحقیق، عواملی استخراج گردیدند که برای آمادگی حضور ایران در سازمان تجارت جهانی مؤثر می‌باشند. ضمنا برای انجام این تحقیق، ابتدا مقالات با موضوعات حقوق مالکیت فکری و سازمان تجارت جهانی استخراج و مقالات مرتبط‌تر با این دو عنوان جداسازی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند، و در مرحله بعد، با توجه به تجزیه و تحلیل صورت گرفته در مقالات منتخب مرور شده، و وجود ارتباطات در بعضی از متغیرها با یکدیگر، و ترکیب آنها با استفاده نظرات خبرگان، عوامل مهم این دو مقوله، دسته‌بندی گردیدند. و در نهایت با توجه به اینکه این موارد از عوامل مؤثر در سازمان تجارت جهانی و حقوق مالکیت فکری محسوب می‌شدند، پیشنهاداتی درخصوص آنها ارایه شد که باعث تقویت آنها می‌گردد و منجر به آمادگی ایران در دوران قبل از ورود به سازمان تجارت جهانی می‌شود. این عوامل در دو گروه دسته‌بندی شدند: ۱) عامل حقوق مالکیت فکری که عوامل فرعی آن عبارتند از: الف) عوامل انگیزشی، ب) عوامل ارتباطی، ج) قوانین مالکیت فکری، د) عوامل مرتبط با روش‌های انتقال فناوری، هـ) عوامل بازاری، و) منافع عمومی، ر) عوامل مرتبط با تعامل حقوق بشر با حقوق مالکیت فکری. ۲) عامل سازمان تجارت جهانی که عوامل فرعی آن عبارتند از: الف) عوامل زیرساختی، ب) عوامل نظارتی، ج) عوامل مرتبط با چالش‌های داخلی، د) عوامل تقلیدی، هـ) عوامل تشویقی، و) عوامل پیش اصلاحات، ر) عوامل حقوقی.
Joining to the World Trade Organization is one of the dimensions of globalization and will improve free trade. In order to prevent the abuse of this free trade, additional laws and agreements should be attached to the WTO rules. One of them is the TRIPS Agreement that is about the Intellectual Property Rights. Intellectual property rights consist of rights derived from intellectual creativity in the fields of science, industry, literature, art that arise from the knowledge and art or creativity of the creator. But, the laws of the WTO and intellectual property rights, despite their advantages, also have deficiencies. Considering that Iran is a member of the World Trade Organization's viewer, and in the near future or later will become as a final and definite member, therefore, during this time, it is necessary to provide the preliminaries of attendance. Thus, in this paper, some factors have been extracted that are effective in preparing for Iran's presence in the World Trade Organization. To do this, first, articles about the Intellectual Property Rights and also World Trade Organization were extracted and then, related articles were separated and analyzed with these two titles. In the next stage, considering the analysis of the selected articles reviewed, and having a relationship between some variables together, and their combination with expert's opinions, some important factors of these two items were categorized. Finally, Whereas these factors were considered as effective factors in the World Trade Organization and Intellectual Property Rights, some suggestions were made about them that strengthened these factors, which ultimately leads to readiness before entering the World Trade Organization. These factors were classified into two groups: 1) The factor of intellectual property rights whose sub-factors are: a) Motivational Factors, b) Connections Factors, c) Intellectual Property Rights Factors, d) Technology Transfer Factors, e) Market Factors, f) Public Interest Factors, g) Factors related to the Human Rights interactions with the Intellectual Property Rights. 2) The World Trade Organization whose sub-factors are: a) Infrastructural Factors, b) Regulatory Factors, c) Factors related to the Internal Challenges, d) Imitative Factors, e) Incentive Factors, f) Pre-reform Factors, g) Legal Factors.
1- تيد، جو و بسنت، جان. "مدیریت نوآوری: یکپارچه‌سازی تغییرات نوآورانه، بازار و سازمان"، مترجم: محمدرضا آراستی و دیگران، نشر: تهران، رسا، جلد دوم. ۱۳۹۴.
2- صادقی، محسن. مبحثی از مباحث حقوق اقتصادی: استانداردسازی محصولات و چالش‌های حقوق مالکیت فکری، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره ۵۳، ۱۳۸۸.
3- باقری، سیدکامران و گودرزی، مهدی. بررسی نظام مالکیت فکری ایران، فصلنامه رشد فناوری، ۱۳۸۲.
4- شیرودی، مرتضی. ایران: تلاشی طولانی برای الحاق به سازمان تجارت جهانی، ۱۳۷۹.
5- کاتوزیان، ناصر. "دوره مقدماتی حقوق مدنی: اموال و مالکیت"، چاپ هفتم، تهران، نشر میزان، ۱۳۸۲.
6- شیلینگ، مليسا. "مدیریت استراتژیک نوآوری تکنولوژیک"، مترجم: محمد اعرابی و محمد تقی‌زاده مطلق، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۷۸ .
7- صفایی، سيدحسن. "دوره مقدماتی حقوق مدنی"، جلد اول: اشخاص و اموال. چاپ دوم، تهران: نشر میزان، ۱۳۸۲.
8- شیرودی، مرتضی. ایران: تلاشی طولانی برای الحاق به سازمان تجارت جهانی. پژوهشنامه اقتصادی. ۱۳۸۰.
9- سیدعلوی، سیدمحمد و مهاجران، بهناز. الزامات آموزش عالی ایران برای پیوستن به سازمان جهانی تجارت. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، دوره ۲۳، شماره ۱، ۱۳۹۶. صص. ۱۶۱- ۱۳۷.
10- مرادی، حسن و رضایی، محمدتقی. ساز و کارهای اجرای تعهدات و عواقب نقض آن در سازمان جهانی تجارت، فصلنامه حقوقی، مجله دانشکده حقوق و علوم و سیاسی، دوره ۴۰، شماره ۳، پاییز ۱۳۸۹. صفحات ۳۳۴- ۳۱۷.
11- سپه‌وند، مهرداد. آزادسازی مالی و چالش‌های بخش بانکی ایران در مسیر الحاق به سازمان تجارت جهانی، تازه‌های اقتصاد، سال هفتم، شماره صدو بیست و پنج.
12- شیروی، عبدالحسین و نظرنژاد، مهدی. آثار حقوقی ایران به سازمان تجارت جهانی بر مقررات ناظر به یارانه‌های کشاورزی، فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، شماره‌های ۱۹ و ۲۰ ، زمستان ۱۳۸۸، صفحات ۱۷۷- ۱۹۷.
13- عزیزنژاد، صمد. تاری، فتح الهه و سید نورانی، محمدضا. الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی و اثر آن بر واردات کالاهای واسطه‌ای ایران، فصلنامه علمی پژوهشی، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال اول، شماره سوم، تابستان ۱۳۹۰.
14- شیروی، عبدالحسین و جعفری هرندی،. تجارت غیرمنصفانه از طریق دامپینگ و شیوه مقابله با آن در سازمان تجارت جهانی، فصلنامه حقوق خصوصی، سال هفتم، شماره هفدهم، پاییز و زمستان ۱۳۸۹، صفحه ۲۹ – ۵۸.
15- امامی، محمد. الزامات حقوق بشری در سازمان تجارت جهانی، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره هفتم، شماره اول، بهار ۱۳۹۴.
16- صادقی، محسن و گلپایگانی، نرگس. شناسایی اصول تفسیر تریپس در هیأت حل اختلاف سازمان تجارت جهانی، نشریه مطالعات حقوق تطبیقی، دوره ۵، شماره ۱، بهار و تابستان ۱۳۹۳، صفحات ۱۵۵ تا ۱۷۰.
17- دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال و منادی‌زاده، محمدحسین. دیپلماسی هند در قبال سازمان تجارت جهانی، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، سال دهم، شماره ۳۹، پاییز ۱۳۹۶، صص. ۱۴۷ – ۱۷۶.
18- رضایی، محمدتقی و ایزدی، جت. بررسی ماهیت حقوقی تعهدات سازمان جهانی تجارت، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره پنجم، شماره اول، بهار و تابستان ۱۳۹۲.
19- حبیبی باغی، محسن. عضویت در سازمان تجارت جهانی و اقتصادهای وابسته به نفت خام، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، سال هشتم، شماره‌ی ۲۸، بهار ۱۳۹۰، صفحات۱۷۸ ـ ۱۵۳.
20- دقیقی اصلی، علیرضا. میرزایی‌نژاد، محمدرضا. و مظهری موسوی، سعیده سادات. تأثیر عضویت در سازمان جهانی تجارت بر عملکرد بیمه‌های زندگی در کشورهای در حال توسعه. فصلنامه علوم اقتصادی، سال سوم، شماره ۱۰ بهار ۱۳۸۹.
21- صادقی حقیقی، دیدخت و رئیسی، لیلا. موانع مشارکت کشورهای در حال توسعه در سیستم حل و فصل اختلافات سازمان تجارت جهانی، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، سال نهم، شماره ۳۴، تابستان ۱۳۹۵.
22- گرشاسبی‌نیا، ندا و بدری ویچ، کمرالدین. نقش حقوق مالکیت فکری در نوآوری کشورهای در حال توسعه، فصلنامه تخصصی پارک‌ها و مراکز رشد، سال هشتم، شماره ۳۰، بهار ۱۳۹۱.
23- شاه‌آبادی، ابوالفضل و رحیمی، فریماه. بررسی تأثیر حقوق مالکیت فکری بر صادرات، فصلنامه تخصصی پارک‌ها و مراکز رشد، سال هشتم، شماره ۳۲، پاییز ۱۳۹۱.
24- شاه‌آبادی، ابوالفضل. سپهر دوست، حمید. و جامه بزرگی، آمنه. تأثیر حمایت از حقوق مالکیت فکری بر مهاجرت نخبگان از کشورهای منتخب در حال توسعه و توسعه‌یافته، فصلنامه علمی و پژوهشی سیاست علم و فناوری، پاییز ۱۳۹۱، سال پنجم، شماره ۱.
25- حبیبا، سعید و شاکری، فرزانه. موافقت‌نامه‌های اتتخاب دادگاه در دعاوی مالکیت فکری، بررسی کنوانسیون لاهه ۲۰۰۵، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره ۴۵، شماره ۴، زمستان ۱۳۹۴، صفحات ۵۶۲ – ۵۴۳.
26- شاه‌آبادی، ابوالفضل و ساری‌گل، سارا. اثر حکمرانی و حقوق مالکیت فکری بر سر ریز دانش در کشورهای در حال توسعه منتخب، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره ۷۸، بهار ۱۳۹۵، ۱۲۳ – ۹۳.
27- شیخی، مریم. چالش‌های حقوق مالکیت فکری در حوزه سلامت، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره ۲۰، ۱۳۸۵.
28- حبیبا، سعید و شاکری، زهرا. دکترین استیفاء حقو در نظام حقوق مالکیت فکری، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم و سیاسی، دوره ۳۸، شماره ۲. تابستان ۱۳۸۷، صفحات ۱۱۳ – ۹۷.
29- میرحسینی، سیدحسن و جاویدان داروگر. نقش بازار سرمایه در توسعه مالکیت فکری، ماهنامه علمی تخصصی شباک، سال سوم، شماره یک ، فروردین ۱۳۹۶.
30- شاه‌آبادی، ابوالفضل و ساری‌گل، سارا. تأثیر حقوق مالکیت فکری بر نابرابری در آمد در کشورهای در حال توسعه و توسعه‌یافته منتخب، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی کاربردی، سال اول، شماره چهارم، صفحات ۸۲-۶۳.
31- Teece, D., “Profiting from technological innovation: implications for integration, collaboration, licensing and public policy”, Research Policy, 15, 285-305.1986.
32- Arundel A. et al, “Innovation Strategies of Europe’s Largest Firms” (PACE Report), MERIT, Maastricht, University of Limbourg, 1995.
33- The Economist, “The Knowledge monopolies: patent wars”, 8 April, 95-9,1996. “A dose of patent medicine”, 10 February, 93-4. 2000.
34- The Economist, “Digital rights and wrongs”, 17 July, 99-100. 1999.
35- Sahay A. and D. Riley, “The Role of Resource Access, Market Conditions, and the nature of Innovation in the Pursuit of Standards in the New Product Development Process”, JOURNAL OF Production Innovation Management, 20, 338-55.2003.
36- Yang D. “Intellectual Property Theories”, Ch2, p22. 2008.
37- www.WTO.com.
38- www.WIPO.int.